Τα εγκεφαλικά επεισόδια καλύπτουν το 50% των επειγόντων περιστατικών στα νοσοκομεία παγκοσμίως. Αποτελούν την 1η αιτία αναπηρίας, την 2η αιτία νοητικής έκπτωσης (άνοιας) και την 3η συχνότερη αιτία θανάτου. Η θνησιμότητα τους ωστόσο έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία 30 χρόνια χρόνια, μέσω της σωστής πρόληψης των παραγόντων κινδύνου και της αποτελεσματικότερης αντιμετώπισης των επιπλοκών τους.
Εγκεφαλικό επεισόδιο
Tα εγκεφαλικά επεισόδια χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες και περιλαμβάνουν στο 85% των περιπτώσεων τα ισχαιμικά επεισόδια (από απόφραξη ενός αγγείου) και στο 15% τα αιμορραγικά επεισόδια (από ρήξη του τοιχώματος ενός αγγείου).
Τα ισχαιμικά επεισόδια οφείλονται στην πλειοψηφία τους σε αρτηριοσκλήρυνση είτε των μεγάλων αγγείων (κυρίως καρωτίδες αρτηρίες), είτε των μικρότερων αγγείων του εγκεφάλου. Συχνά είναι επίσης τα καρδιακά αίτια όπως οι αρρυθμίες (κυρίως η κολπική μαρμαρυγή) και οι φλεγμονές των αγγείων (αγγειίτιδες).
Αντιθετα τα αιμορραγικά επεισόδια οφείλονται ως επί το πλείστον σε αυξημένη αρτηριακή πίεση (υπέρταση), όπως και σε αλλοιώσεις του τοιχώματος των αγγείων (ανευρύσματα). Σπανιότερα αίτια αποτελούν οι όγκοι του εγκεφάλου και οι διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος.
Οι παράγοντες κινδύνου για ένα εγκεφαλικό διακρίνονται στους τροποποιήσιμους και στους μη τροποποιήσιμους:
α) Στους μη τροποποιήσιμους περιλαμβάνονται :
- Η ηλικία
- Το φύλο
- Το οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων
β) Στους τροποποιήσιμους περιλαμβάνονται :
- Αρτηριακή Υπέρταση
- Σακχαρώδης Διαβήτης
- Αυξημένη χοληστερίνη (Υπερλιπιδαιμίες)
- Αρρυθμίες όπως η κολπική μαρμαρυγή
- Κάπνισμα, υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ ή χρήση ναρκωτικών ουσιών
- Έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Παχυσαρκία και έλλειψη άσκησης
Τα πρώιμα συμπτώματα, που προειδοποιούν για επικείμενο «εγκεφαλικό» επεισόδιο είναι:
- Διαταραχές του λόγου: όπως η δυσχέρεια στην κατανόηση του ή στην εκφορά του (αφασία)
- Η αδυναμία ή/και το μούδιασμα ενός ή περισσοτέρων άκρων ή του προσώπου
- Διαταραχές της όρασης όπως: απώλεια οράσεως, πιο συχνά μόνο στο ένα μάτι (αμαύρωση), ή διπλή όραση (διπλωπία).
- Ζάλη, ίλιγγος και αστάθεια στη βάδιση
Με την έναρξη των συμπτωμάτων ενός εγκεφαλικού ο ασθενής είναι φρόνιμο να καταφύγει επειγόντως στο πλησιέστερο νοσοκομείο αναζητώντας τη βοήθεια νευρολόγου. Στα πλαίσια ενός πλήρους check up περιλαμβάνονται
- Διενέργεια αξονικής τομογραφίας του εγκεφάλου.
- Πλήρης καρδιολογικός έλεγχος με ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπέρηχο καρδιάς και 24ωρη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης.
- Υπερηχογράφημα καρωτίδων και σπονδυλικών αρτηριών (Triplex καρωτίδων) και των αγγείων του εγκεφάλου (διακρανιακό υπερηχογράφημα) για την αναζήτηση αρτηριοσκληρυντικών βλαβών.
- Πλήρης αιματολογικός έλεγχος για σακχαρώδη διαβήτη, χοληστερίνη, φλεγμονές των αγγείων ή διαταραχές της πήξης του αίματος
Στην πλειοψηφία των χωρών της Ευρώπης, δυστυχώς όμως σπανιότερα στην Ελλάδα, υπάρχει η δυνατότητα ταχείας αντιμετώπισης των εγκεφαλικών επεισοδίων από την έναρξη τους σε ειδικά διαμορφωμένες ιατρικές μονάδες (stroke units) από εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
Σε περίπτωση που ο ασθενής προσέλθει τάχιστα στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του νοσοκομείου (εντός των πρώτων 4,5ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων) και εφόσον αποκλειστούν συγκεκριμένες αντενδείξεις, υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής ενδοφλέβιας θεραπείας λύσης της απόφραξης του αγγείου (θρομβόλυση) με εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Ύστερα από τη διενέργεια εξετάσεων για την αποσαφήνιση της αιτίας του εγκεφαλικού και έναρξη της κατάλληλης φερμακευτικής αγωγής σειρά έχει η αποκατάσταση του ασθενούς σε ειδικά κέντρα με διενέργεια φυσιοθεραπείας, λογοθεραπείας και εργοθεραπείας. Τα προγράμματα αυτά αποσκοπούν στη βελτίωση της κινητικότητας του ασθενούς, την ενδυνάμωση της ομιλίας και της συνολικής φυσικής κατάστασης. Το πρόγραμμα αποκατάστασης βοηθάει το άτομο με σωματική αναπηρία να αναλάβει ξανά, ενεργά και με επιτυχία τους κοινωνικούς ρόλους που είχε πριν το εγκεφαλικό επεισόδιο και να ενταχθεί το ταχύτερο δυνατό εκ νέου στο κοινωνικό σύνολο.
